Britanya’da yayımlanan Socialist Review dergisinin koronavirüs salgını sırasında İtalya’da bulunan Sicilyalı doktor Giovanna Moretti ile yaptığı röportaj.
İtalya’yı bir aydan daha uzun süredir sarsan bu trajedi hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Bu röportajı yaptığımız sırada Kuzey İtalya’daki Lombardy’de yaklaşık 35 bin pozitif vaka var; Bergamo şehri an kötü durumda olan yer. Fakat virüs Liguria ve Emilia Romagna’ya da yayıldı.
İtalya’da virüsün en fazla bulaştığı yer olan Bergamo’da tabutlar askeri kamyonlarla taşınıyor. Yürek dağlayıcı görüntüler var. Bazen hastalar aile üyeleriyle videolu görüşme yapsalar da yalnız ölüyorlar.
Yaklaşık 4 bin kişi öldü ve maalesef ölümlerin pik noktasına daha ulaşmadık, çünkü hastalığın bulaşma düzeyinin de pik noktasına ulaşılmış değil. Şu anda elimizde olan veriler birbiriyle uyuşmuyor; veriler homojen olmadığı gibi herkese test de uygulanmıyor.
Eğer bu dalga dinmezse sağlık sistemi (benzerinin ancak doğal bir felakette görebileceğimiz) bir çöküşe doğru ilerleyebilir.
İtalya’daki en iyi sağlık sistemlerinden birine sahip olan Lombardy’deki yoğun bakıma ihtiyaç duyanların yüksek sayılarına bakınca oradaki sistemin çökmeye başladığını görüyoruz. Bunun nedeni pek çok ciddi vakanın aynı anda hastanelere yatmış olmasıdır.
Bunun yaşanmasının farklı farklı nedenleri var. Şubat boyunca ve Mart’ın ilk günlerinde virüsün yayılmasına izin verildi. O günlerde insanlar normal yaşamlarına devam ettiler; işe ve okula gittiler, alış-veriş yaptılar, toplu taşıma araçlarını kullandılar vs.
Genellikle hafif bir enfeksiyona veya ateş, öksürük ve boğaz ağrısı gibi özgün olmayan semptomlara yol açan virüs, hiçbir semptom ya da en fazla hafif semptomlar gösteren kişiler (örneğin çocuklar) tarafından büyük bir hızla yayıldı. Ayrıca virüsü kapan kişilerin aile hekimlerine veya acil servislere gitmesi de bunda etkili oldu.
Sosyal mesafe tedbirleri başlangıçta “gevşekçe” uygulandı; sonrasında ciddileştirildi.
Covid-19 daha önce bilinmiyordu, fakat artık onun kuluçka döneminin birkaç gün ile iki hafta arasında olduğunu biliyoruz. Ancak Çin’de yapılan bazı araştırmalar bu sürenin 21 güne kadar uzadığını gösteriyor. Az sayıda ikili interstisyel pnömoni rahatsızlığına sahip hasta var; bunlar daha şiddetli ateş, nefes alma güçlüğü, üşüme ve devamlı öksürük gibi semptomlar gösteriyor. Bunların tedavi altına alınması ve ilerlemiş vakaların solunum cihazlarına bağlanması şart.
Tedavi uzun sürüyor. Bu hastalıktan dolayı yoğun bakıma yatan hastaların tedavisi, genel olarak normal zatürre yüzünden yatanlara göre üç kat uzun sürüyor. Ciddi solunum güçlüğüne ve organ yetmezliğine maruz kalan hastalar ölüyor.
Durum o kadar vahim ki e çok etkilenen bölgelerde yoğun bakıma yardım etmeleri için devlet emekli doktorlara, yeni mezunlara ve acil servis uzmanı olmayanlara işbaşı yaptırdı.
Büyük şehirlerde ciddi problemler ortaya çıkabilir; eğer virüs Milan, Roma ve Napoli’de yayılırsa neler olabilir?
Ben hem bir anne hem de bir doktorum. Her ne kadar Covid-19’la mücadelenin ön saflarında olmasam da işten sonra eve geldiğimde oğluma uzaktan selam verip banyoya giriyor, 40 dakika duşun altında kalıyorum. Sonra oğlumun yanına gidiyorum.
Sosyal yaşamımız tamamen değişti. Aile üyelerimiz, dostlarımız ve komşularımızla görüşmüyoruz. İşyerinde şakalaşma yok; herkes endişeli ve teyakkuz halinde. Şehirler bomboş ve insanı sağır eden bir sessizlik hüküm sürüyor.
Alış-verişlerde kuyruklar oluşuyor. Herkes birbirine kuşkuyla bakıyor ve uzaktan birkaç kelime (şaşkınlık dolu veya teskin etmeye dönük) konuşuluyor.
Sicilya’daki tedbirlerin işe yarayıp yaramadığını bilmiyorum. Burada vaka sayısı görece az: 55’i yoğun bakımda olmak üzere toplam 275 kişi hastanede tedavi görüyor, 321 kişi izolasyonda, 26 kişi iyileşti ve 8 kişi öldü.
Ancak Sicilya’da Lombardy’deki kadar iyi bir sağlık sistemi yok. Ana problem daha fazla yoğun bakım yatağına ihtiyacımızın oluşu. Umarım bunları hiç kullanmak zorunda kalmayız, ama ihtiyaç halinde hazır olmaları gerek.
Neden İtalya’da çok fazla ölüm gerçekleşti?
Bunun nedeninin İtalyan nüfusunun göreceli yaşlı olması, iklim koşulları ve Lombardy’nin kirli havası olduğu iddia ediliyor. Ancak bana göre rakamlar gerçeği yansıtmıyor. Tüm nüfus teste tabi tutulmadı; sadece ciddi vakalar enfekte olmuş kabul ediliyor.
G. Kore ve Çin’de herkes test edildi; Almanya da bu yolda ilerliyor.
Daha az önemli olmamakla birlikte son olarak sağlık sistemi darmaduman edildi, son birkaç senedir ihtiyaç duyduğu fonları alamıyor.
Boris Johnson’ın koronavirüs karşısındaki tutumu hakkında ne düşünüyorsunuz?
“Sürü bağışıklığı” lafını duyduğumda bunun standart bir İngiliz şakası olduğunu düşündüm. Fakat daha sonra bunun şaka olmadığını anladım. İnsanların “normal yaşam”larına devam etmesi beni endişelendiriyor.
Sürü bağışıklığı sadece aşılar sayesinde gelişebilir; nüfusun büyük bir kısmının enfekte olmasını bekleyerek değil. Bu işe yaramaz; önde gelen immünologlar, enfeksiyon uzmanları ve epidemiyologlar bunu belirtiyor.
Trajedinin yanında umut verici gelişmeler de yaşanıyor mu?
Sıradan insanların gösterdiği dayanışma – umarım bu devam eder – ve Matteo Salvini ve onun tweetlerinin artık ortalıkta görünmemesi. Tek bir şey kesin; kriz her şeyi değiştirdi.
Her şey farklı olacak; umarım iyi yönde olur bu değişim.